امسال برای سینما نکوست؟
سینمای ایران در نوروز 93 روزهایی بهاری را تجربه کرد
در جدول اکران نوروزی سینماها در آستانه سال 93 از میان 5 فیلم «معراجیها»، «طبقه متوسط»، «خط ویژه»، «چ» و «بادیگران» چهار فیلم توانستند فروش میلیاردی در گیشه به نام خود ثبت کنند. این میزان فروش به خصوص به توجه به فروش 4 میلیاردی فیلم اول و 2.5 میلیاردی فیلم دوم جدول، نشان از میزان استقبالی قابل قبول از سینماها در ایام تعطیلات نوروزی دارد. با وجود این توفیق بهاری اما هنوز تردیدهایی نسبت به نکویی سال پیش روی سینمای ایران وجود دارد. گویی دیگر رقم گیشه ملاک خوبی برای امید بستن و دلخوش شدن به آینده سینما نیست!
معراج گیشهها
ملاک هر چه باشد، زمانی که حرف از گیشه و فروش است نمیتوان مسعود دهنمکی و فیلمهایش را نادیده گرفت. انگار توافقنامهای نانوشته میان طیفی از مخاطبان سینمای ایران به امضا رسیده که جز برای تماشای ساختههای این فیلمساز حاشیهساز قدم به سالن تاریکی سینما نگذارند. واقعیتی که نه امروز که حتی از روزهای پیش از آغاز رسمی اکران نوروزی سینماها نیز قابل پیشبینی بود. فیلم «معراجیها» که به مانند ساختههای قبلی دهنمکی از همان مرحله تولید حاشیههای خبری بسیاری داشت با اما و اگرهای بسیار سرانجام توانست به جدول اکران جشنواره سیودوم راه پیدا کند و روی پرده برود. اکرانی که البته اینبار و برخلاف چند نوبه قبل نه فقط منتقدان و داوران را خوش نیامد که مخاطبان جشنوارهای را هم راضی نکرد و نتوانست باردیگر سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم را روانه خانه دهنمکی کند. باوجود این شرایط به ظاهر ناامیدکننده اما از همان ایام رونمایی فیلم در جشنواره همگان اذعان داشتند که فیلم گیشهای موفق خواهد داشت و قطعاً از فیلمهای ناکام اکران عمومی نخواهد بود. واقعیتی که گویی دیگر قبول آن درباره فیلمهای دهنمکی ارتباطی با کیفیت ساختاری و محتوایی فیلمها ندارد! در هر حال و طبق همان پیشبینیها فیلم سینمایی معراجیها در پایان تعطیلات نوروزی، بعد از گذشت 41 روز از نمایش و 80 سالن سینما در تهران یک میلیارد و 550 میلیون تومان و در شهرستانها 2 میلیارد و 450 میلیون تومان فروش داشت که در مجموع فروش این فیلم به 4 میلیارد تومان رسید.
صدرنشین پایتخت
بعد از فیلم سینمایی «معراجیها» دومین فیلم پرفروش در جدول اکران نوروزی تا به امروز «طبقه حساس» به کارگردانی کمال تبریزی است. فیلمی که دومین همکاری تبریزی و پیمان قاسمخانی در مقام کارگردان و فیلمنامه نویس پس از فیلم موفق و پرفروش «مارمولک» محسوب میشود. فیلم تازه این زوج اگرچه مانند «مارمولک» که تا همین امروز رکورددار فروش روزانه یک فیلم در تاریخ سینمای ایران است، توانسته رکورد فروش در یک روز را در همین اکران نوروزی از آن خود کند اما در مجموع فروش همچنان فاصلهای قابل توجه با فیلم صدرنشین گیشه دارد. البته نکته جالب توجه درباره این فیلم صدرنشینیاش در جدول فروش سینماهای پایتخت است. یعنی «طبقه حساس» در اکران شهرستانها از رقیب اصلی خود یعنی «معراجیها» شکست خوردهاست و این نقطه ضعف اکثریت قریب به اتفاق فیلمهای سینمای ایران در اکران عمومی است. براین اساس فیلم کمال تبریزی تا پایان تعطیلات نوروز فروش یک میلیارد و 650 میلیون تومانی را در تهران تجربه کرد اما رقم فروش آن در شهرستانها تنها 700 میلیون تومان بود تا مجموع فروش آن به دو میلیارد و 350 میلیون تومان برسد. فروشی که البته با توجه به سوژه متفاوت فیلم و ساختار طنز و ترکیب بازیگران فروشی غیرقابل پیشبینی نبود.
ملاک هر چه باشد، زمانی که حرف از گیشه و فروش است نمیتوان مسعود دهنمکی و فیلمهایش را نادیده گرفت. انگار توافقنامهای نانوشته میان طیفی از مخاطبان سینمای ایران به امضا رسیده که جز برای تماشای ساختههای این فیلمساز حاشیهساز قدم به سالن تاریکی سینما نگذارند.
مفسدان محبوب
طبیعتاً در جدول پرفروشهای اکرام نوروز دور از انتظار نیست که بعد از دو فیلم نخست سومین جایگاه هم به فیلمی طنز برسد. فیلم تازه کارگردان «ضدگلوله» که پیش از این توفیق در گیشه را بهطور نسبی تجربه کرده بود و با انتخاب سوژهای حساس و متناسب با دغدغههای روز جامعه ایرانی امید به تکرار متفاوت این تجربه را داشت. مصطفی کیایی با روایت داستانی متفاوت از یک فساد اقتصادی فیلم «خط ویژه» را روانه پرده سینماها کرد که انتظار می رفت با استقبال مخاطب مواجه شود اما حضور در رقیب قدر در میدان اندکی کار را برای کیایی دشوار کردهاست. با این حال اما «خط ویژه» به طور نسبی فروش امیدوارکنندهای داشته و نمیتوان آن را از فیلمهای شکست خورده در اکران نوروز دانست. به خصوص که با در نظر گرفتن ضعف در تبلیغات برای تشویق به حضور در سالن سینما و نیز میزان رضایت مخاطبان پس از تماشای فیلم میتوان نمره قابل قبولی به این ساخته مصطفی کیایی داد.
مهجوری «چ» و دیگران!
بیراه نیست اگر تازهترین ساخته سینمایی ابراهیم حاتمیکیا را ناکام بزرگ اکران نوروز امسال بدانیم. فیلمی که هم از نظر ساختار و هم از نظر ترکیب عوامل از فیلمهای شاخص جشنواره سیودوم بود و انتظار میرفت با استقبالی ویژهتر از این مواجه شود. روایت ابراهیم حاتمیکیا از نبرد پاوه و حضور و منش دکتر مصطفی چمران در این میدان اما در اکران عمومی آن هم همزمان با سه فیلم شاد، خوش اقبال نبود و نتوانست فروش راضیکنندهای داشته باشد. این فیلم در پایان روزهای تعطیل نوروز بعد از گذشت 22 روز نمایش در 42 سینما، در تهران 650 میلیون تومان و در شهرستان 350 میلیون تومان فروش داشته که در مجموع فروش این فیلم سینمایی به یک میلیارد تومان رساند. جالب اینکه حاشیهها و اظهارات جنجالی ابراهیم حاتمیکیا در روزهای پس از جشنواره فیلم فجر هم نتوانست کمکی به فروش این فیلم داشته باشد و احتمالاً تهیهکننده و پخشکنندهآن باید بپذیرند که بازه زمانی مناسبی را برای اکران عمومی آن انتخاب نکردهاند. فیلم «بادیگران» ساخته ناصر ضمیری هم شرایطی مشابه داشت و همانطور که انتظار میرفت قعرنشین جدول فروش اکران نوروزی سینماها شد. فیلمی خاص که در ایام جشنواره هم نتوانست نظر منتقدان را با خود همراه کند و به رغم ترکیب بازیگران قابل پیشبینی بود که گیشه موفقی نمیتواند داشته باشد. باید دید ادامه روند اکران سینماها در سال 93 چه نسبتی با اکران نوروزی خواهد داشت و آیا تا پایان سال باید به همین چند فیلم میلیاردی دل خوش بمانیم؟
بیراه نیست اگر تازهترین ساخته سینمایی ابراهیم حاتمیکیا را ناکام بزرگ اکران نوروز امسال بدانیم. فیلمی که هم از نظر ساختار و هم از نظر ترکیب عوامل از فیلمهای شاخص جشنواره سیودوم بود و انتظار میرفت با استقبالی ویژهتر از این مواجه شود.
ابهامات همیشگی
بازه اکران نوروزی سینماها، به همان میزان که فصل رونق گیشه است بازاری داغ برای حاشیهها و اعتراضات نیز محسوب میشود. هر ساله در این بازه زمانی و به ویژه پس از مشخص شدن جدول فروش فیلمها آرامآرام گلایهها و اعتراضات نسبت به کیفیت برنامهریزی و رعایت عدالت در تخصیص سالن و امکانات تبلیغاتی از سوی فیلمهای ته جدولی آغاز میشود. نوروز 93 هم از این قاعده مستثنی نبود. بهویژه که پرفروشترین فیلم این دوره هم ساخته مسعود دهنمکی است که همواره در مظان اتهاماتی از قبیل رانتخواری و بهرهمندی از امتیازات ویژه قرار داشتهاست. به این موقعیت سرمایهگذاری شبکه اول سیما در تولید «معراجیها» را هم که در نظر بگیرید احتمالاً حق خواهید داد به عوامل سایر فیلمهای نوروزی که نسبت به بیعدالتی در تخصیص باکسهای تبلیغاتی سیما معترض باشند. صریحترین انتقاد در این زمینه هم از آن لشگری قوچانی تهیهکننده «خط ویژه» بود که گفت: «بنده شخصا از شورای بازبینی فیلمهای سینمایی و بازرگانی صدا و سیما موضوع را پیگیری کردم. آنها «معراجیها» را فیلم خوبی نمیدانستند و این فیلم از نظرشان فیلم متوسطی بود. ضمن آنکه تاکید میکردند که تیزرهای «معراجیها» از کانال بخش بازرگانی صدا و سیما که مستقیما زیرنظر مسئولان ارشد سازمان اداره میشود، در اختیار این فیلم قرار داده نشده است و این تبلیغات رأسا انجام میشود. بنابراین باید گفت که مسئولان ارشد صدا و سیما از رانت این فیلم در اختصاص تیزرهای تلویزیونی مطلع نیستند.» در کنار این گلایه داستان توزیع بلیطهای نیمبها برای دو فیلم «معراجیها» و «چ» هم حواشی و اعتراضاتی را به دنبال داشت. اعتراضاتی که سبب شد علی سرتیپی به عنوان مدیرعامل موسسه «فیلمیران» در این زمینه توضیح دهد؛ «قبل از عید نوروز، ما مطلع شدیم که شهرداری تهران در حال تهیه و پخش رایگان پکیجهای فرهنگی نوروزی است، ما نیز با شهرداری وارد مذاکره شده و تنها از امکان این پخش استفاده کردیم. هر فیلمی میتوانست پس از مذاکره با شهرداری، از امکان توزیع بلیت نیمبهای فیلم خود در این پکیجها استفاده کند و این کار تنها مختص ما نبود.»
جدول مقایسهای فروش فیلمها در اکران نوروز 93
نام فیلم کارگردان تعداد سالنها فروش تهران فروش شهرستان مسعود دهنمکی 80 یک میلیارد و 500 میلیون تومان دو میلیارد و 350 میلیون تومان کمال تبریزی 60 یک میلیارد و 650 میلیون تومان 700 میلیون تومان مصطفی کیایی 27 583 میلیون تومان 200 میلیون تومان ابراهیم حاتمیکیا 42 680 میلیون تومان 230 میلیون تومان ناصر ضمیری 8 32 میلیون تومان ---معراجیها
طبقه حساس
خط ویژه
چ
با دیگران
امید صبوری
بخش سینما و تلویزیون تبیان