آسیب شناسی اردوهای دانشآموزی
آموزش و پرورش در کشور ما مبتنی بر دو بخش آموزش و پرورش است. این دو بخش همانگونه که در نوشتار در کنار یکدیگر میآیند و در وزن و تعداد حروف برابرند باید در اجرا نیز دارای وزن یکسان باشند. چه بسا وزن پرورش باید بسیار سنگین تر از آموزش بوده و اینگونه باور کنیم که دانشآموزان باید بیش از آنکه به یادگیری کتاب ها و دروس علمی بپردازند به رشد و شکوفایی ذهن و روح خود همت گمارند.
در این راستا برگزاری اردوهای دانشآموزی در مدارس بخش کوچک اما مهمی از پروسه پرورش روح و ذهن نوجوانان و جوانان را تشکیل میدهد.
این واقعیت که در مدرسه، دانشآموزان از آزادی عمل و ابتکار محرومند و باید طبق قوانین خاص آموزش و پرورش در ساعات خاصی وارد مدرسه و کلاس شوند و پس از آموزش درس مشخصی در طی زمان خاصی به زنگ تفریح بروند و دوباره و سه باره این کلاس تکرار شود و در نهایت همه عازم منازلشان بشوند، بر همه روشن است و شاید بهترین راه کنترل یک موسسه آموزشی همین باشد.
اما راه دیگری هم وجود دارد و آن آموزش در محیط است. یعنی هر درسی در محیط مربوط به همان درس ارائه شود که این راهی است برای آموزش سریع تر و بهتر با یادگیری تضمینی. اما چون برنامه ریزی برای استفاده از این سیستم در نظام آموزشی ما مغفول مانده است میتوان به جای آن فعالیت های اردویی مدارس را که در قوانین آموزشی و پرورشی نیز آمده است و در وزارت آموزش و پرورش، تشکیلات خاصی به آن اختصاص داده شده است را تقویت نموده و در جایگاه واقعی خود قرار دهیم.
گسترش اردوهای دانشآموزی به صورت اجباری برای مدارس، میتواند یکی از راه های اصلی استفاده بهینه از زمان برای بروز استعدادهای نهفته و خلاقیت در جوانان و نوجوانان باشد.
همواره فعالیتهای غیر رسمی که به کلاس و مدرسه محدود نبوده و متأثر از میزان علاقه و قدرت ابتکار مشترک مربیان و دانشآموزن است موثرتر و کارآمدتر از فعالیتهای رسمی به حساب میآیند و به رشد و تكامل شخصیت مطلوب و تسهیل بخشی رشد و تكامل اجتماعی جوانان و نوجوانان می انجامد و امكان تفریحی سالم را برای وی به همراه میآورد.
متأسفانه در نظام تعلیم و تربیت از این مهم غفلت کرده و از رشد و تكامل اجتماعی و شخصیتی و حتی جسمانی جوانان از طریق ورزش و همچنین مهارت آموزی عملی غافل شدهایم. از آنجایی كه جامعه سالم نیازمند افراد سالم است و نوجوان و جوان سالم، سرمایه سالم و بركت جامعه است، برگزاری روزافزون اردوها با حضور افراد آموزش دیده و متخصص برای همراهی دانشآموزان، میتواند راه را برای این حرکت بزرگ هموار سازد.
همانطور که میدانیم دوره نوجوانی دوران تحول و تغییر و دوران تولد دوباره فرد است. همچنین دوره شكل گیری شخصیت فرد، كسب مهارتها، تغییرات جسمانی و روانی، مسئولیت پذیری، تكامل هوشی و ذهنی و دوره طوفان و فشار و در یک جمله، « نقطه عطف زندگی » انسان است.
با این توضیحات معلوم میشود اردوها، یکی از کاملترین فعالیتهای گروهی فوق برنامه آموزشی هستند که میتوانند آثار مهمی در تربیت، شخصیت، یادگیری، خلاقیت، شکوفایی و پویایی دانشآموزان داشته باشند.
با این همه با اینکه هر از چندگاهی اردوهایی توسط مدارس برنامهریزی و اجرا میشوند اما به طور کلی این فعالیت مهم و اساسی در مدارس جدی گرفته نشده و میتوان گفت همّ اکثر اولیای تربیتی و آموزشی مدارس بر برگزاری کلاسهای پرورشی در محیحهای سربسته و بدون هیچگونه تنوع و تغییر است که این خود یکی از مسائل مهم در حوزه آسیب شناسی اردوهای دانشآموزی است.
آسیب شناسی اردوها:
1- برگزاری یک اردو باید با اعتقاد و علاقه مندی برگزار کننده همراه باشد. اجرای اردوها با هدف فقط انجام وظیفه اداری، گذران وقت و دریافت حق ماموریت و یا اضافه کار، از آسیبهای غیر قابل جبران اردوهاست.
2- عدم برنامهریزی صحیح و همه جانبه توسط مجموعهای از برنامهریزان متخصص که جوانب مختلف برگزاری یک اردوی دانشآموزی را مدنظر قرار دهند از دیگر آسیبهاست.
3- عدم استفاده از کادر مسلط و با تجربه اجرایی در کار اردویی
4- بهترین حالت برای برگزاری یک اردوی استاندارد و موفق سپردن برنامهریزی، پکیج بندی و اجرا به متخصصین برگزاری تورهای آموزشی تفریحی است که ممکن است کادری خارج از سیستم آموزش و پرورش داشته باشند اما سرپرست و مربی دانشآموزان باید از کادر مورد وثوق آموزش و پرورش باشند.
5- به طور کلی اردوها باید کارمحور باشند. برنامه ریزی غلط در نحوه اداره اردو و کلاس محور کردن آن، از آسیبهای اصلی اردوهاست.
6- گاهی در اردوها آموزشهایی داده میشود که انجام آنها در محیط های سربسته دیگر از جمله مدرسه، آموزشگاه ها و یا حتی مساجد قابل اجراست.
7- تامین هزینه اردوها برای برنامهریزی موفق مشکل اساسی برگزاری یک اردوی استاندارد است. اینکه این هزینه توسط آموزش و پرورش تامین نشود و به کمکهای مردمی و یا تامین از طریق اولیای دانشآموزان رجوع شود مشکلات اصلی بر سر اجرای اردویی موفق بوجود میآورد.
8- انجام بازی و سرگرمی در طبیعت یکی از مهمترین عناصر یادگیری است. غفلت از این امر موجب عدم استقبال از اردوها میشود.
9- یکی از آسیبهای مهم در مورد اردوها این است که اردو از ابتدا در برنامهریزی سالانه لحاظ نگردد. به نظر میرسد اردو نیز مانند دروس دیگر باید از ابتدا در برنامه گنجانده شده و نحوه تامین هزینه و محل برگزاری و ... از ابتدا مشخص باشد.
10- عدم اعتماد خانوادهها نسبت به امنیت فرزندانشان در برنامههای خارج از مدرسه که البته به دلیل حوادث پیشآمده در سالهای اخیر میباشد از دیگر آسیبهاست.
11- اختصاص زمان برگزاری اردو به تابستان و پرکردن ذهن دانشآموزان از درس و مسایل تحقیقی در طول سال که بسیار خسته کننده است و موجب عدم لذت دانشآموز از درس خواندن میشود از آسیبهای خطرناک اردوهاست.
نتیجه:
پرورش در مقابل آموزش در همه ابعاد آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. اهمیت این موضوع وقتی در مورد دانشآموزان که آیندهسازان اصلی جامعه اسلامی ما هستند مطرح میشود دوچندان میشود. هرچند برنامهریزی برای استفاده از اوقات فراغت دانشآموزان در تابستان بسیار مهم و اساسی است اما کافی نیست و این برنامهریزی نه تنها باید برای طول سال تحصیلی صورت پذیرد بلکه باید از ابتدا در برنامه هفتگی، ماهانه و سالانه آموزشی مدارس گنجانده شود و برنامه ریزی تخصصی، تامین کادر، بودجه، امنیت همچنین برنامهریزی روز و ساعت برگزاری اردوها باید قیل از شروع سال تحصیلی انجام شده باشد.
مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسندگان: نسرین علی فرد – محسن تقوی پور
تنظیم: مریم فروزان کیا