آل خلیفه چگونه به قدرت رسید؟
گرچه بحرین کشوری کوچک مینماید، اما از 14 فوریه 2011 میلادی شاهد انقلابی بزرگ بود که همچنان در این کشور علیه رژیم حاکم بر آن در جریان است
نگاهی به تاریخ و نحوه حاکمیت قبیله آل خلیفه در بحرین نشان میدهد، آل خلیفه خاندان بینام و نشانی در بحرین بود که تنها با کمک پادشاهی عمان و آل سعود و سپس انگلیسیها موفق شد، در بحرین نام و نشانی برای خود بیابد.
اصل و نسب خاندان آل خلیفه خاندانی به نام "العتوب" باز میگردد که از منطقه "الافلاج" در جنوب نجد در عربستان سعودی به سواحل جنوبی خلیج فارس مهاجرت کردند و در ابتدا در قطر سکنی گزیدند و سپس راه به سوی منطقه "کوت" در کویت بردند.
هنگامی که در سال ۱۷۹۵ میلادی ستاره قبیله "بنی خالد" به خاطر سرکوبگری حکومت سعودی افول کرد، این ستاره العتوب بود که درخشیدن گرفت.
خاندان آل خلیفه بحرین و خاندان آل صباح در کویت از این خاندان نشات یافتند، آنها قدرت را به اینگونه بین خود تقسیم کرده بودند که خاندان آل صباح بر حکومت و خاندان آل خلیفه بر تجارت سلطه داشته باشند
اما وقتی در سال ۱۷۶۵ ـ ۱۷۷۶میلادی میان خاندان العتوب اختلاف نظر پیش آمد، آل خلیفه به ریاست "محمد بن خلیفه" از کویت خارج شد و روی به "الزباره" در سواحل غربی قطر نهاد تا با سکونت آنها در این منطقه، مردان قبیله "الجلاهمه" که در منطقه "الرویس" در قطر ساکن بودند، به حمایت از آل خلیفه پرداخت و کمکهایی به آنها ارائه داد تا سلطه آنها بر بحرین را گسترش دهند و این مقارن با اواخر قرن هیجده میلادی بود.
منطقه الزباره در آن زمان بندر تجاری و بازرگانی بود که به تجارت مروارید معروف بود و تحت حاکمیت خاندان آل مسلم بودند که آنها نیز از قبیله بنی خالد تبعیت میکرد.
هنگامیکه محمد خلیفه پای به الزباره گذاشت، خود را تابع و پیرو حاکمیت آل مسلم اعلام و تاکید کرد که آنها نه برای کسب قدرت در این منطقه بلکه برای تجارت روی به الزباره آوردهاند، اما اندک اندک چون تجارت آنها گسترش و نفوذ آنها در الزباره افزایش یافت، محمد خلیفه به عنوان امیر منطقه انتخاب شد تا اداره امور الزباره را برعهده گیرد تا اینکه در سال ۱۷۸۳ میلادی فوت کرد.
پس از محمد بن خلیفه پسرش "خلیفه بن محمد بن خلیفه" بر الزباره به مدت ۷ سال حاکم شد وپس از فوت احمد بن محمد بن خلیفة، پسرش "سلمان بن احمد بن محمد بن خلیفة" در سال ۱۸۲۱ میلادی ریاست خاندان آل خلیفه را برعهده گرفت. سلمان بن احمد بن محمد بن خلیفة با "عبد العزیز بن محمد بن سعود" هم دوره و هم عصر بود و در این زمان عبد العزیز بن محمد آل سعود احساء را تصرف کرده و نیروهای آل سعود به رهبری "ابراهیم بن عفیصان" موفق شده بود با محاصره الزباره شیخ آنها سلمان را وادار به فرار به بحرین کند، اما در آنجا نیز از بیم نیروهای آل سعود فرار کرده و با اعلام وفاداری به پادشاه عمان روی به سوی این کشور پادشاهی در جنوب خلیج فارس نهادند و با پادشاه آن در برابر سعودیها متحد شدند.
حکومت بحرین چگونه و چه زمانی در اختیار آلخلیفه قرار گرفت؟
آلخلیفه از منطقه "نجد" در عربستان سعودی هستند اما در کویت همراه با آلصباح، پسر عموهای خود زندگی میکردند پس از آن به منطقه "زباره" در قطر کوچ کردند. آنان گاهی نیز به بحرین سفر میکردند که در یکی از این سفرها همراهان و نوکران آلخلیفه مردم بحرین را در بازار ستره مورد آزار و اذیت خود قرار دادند. مردم نیز علیه آنان بسیج شده و طی درگیری با آنان یکی از غلامان آلخلیفه را کشتند، در مقابل آلخلیفه با هدف گرفتن انتقام ارتشی را برای اشغال بحرین تداریک دیدند، در آن زمان حاکم بحرین "نصر آلمذکور" بود که از سوی فرماندار بوشهر تعیین شده بود.
آلخلیفه در سال 1783 میلادی یک ناوگان دریایی را برای اشغال بحرین تجهیز کردند، نصر آلمذکور نیز پس از اطلاع یافتن از این امر با یک ارتش بزرگ به دریا رفت تا در مقابل آلخلیفه بایستد اما آلخلیفه آنان را دور زده و وارد بحرین شدند، نصر آلمذکور متوجه این مسئله شد و به سمت بوشهر رفته و دیگر به بحرین باز نگشت . اینگونه بود که بحرین به اشغال آل خلیفه در آمد.
از آن زمان به بعد جنبشهای متعددی علیه آلخلیفه به راه افتادند اما قبیله آل خلیفه با چند قبیله دیگر همچون الدواسر و الجلاهمه هم پیمان شد که این هم پیمانی تا به امروز ادامه دارد. برخی از آنان همچون الجلاهمه به قطر بازگشتند و برخی دیگر از آنان همچون الدواسر در بحرین و عربستان ساکن شدند. به این صورت سیطره آلخلیفه بر بحرین مستحکم شد.
یکی از چهرههای اصلی قبیله آلخلیفه که به بحرین یورش برده و آن را اشغال کرد "احمد بن محمد آلخلیفه" نام داشت که همراهان او به او لقت فاتح دادند، گویی که این شخص کشور غیر مسلمانی را فتح کرده بود.
هستههای اولیه مقاومت در برابر آلخلیفه چگونه شکل گرفتند و چه عواملی موجب نارضایتی مردم از آلخلیفه شدند؟
پس از به قدرت رسیدن آلخلیفه حوادث زیادی روی داد و آنان گروهی به نام "فداویه" داشتند که وارد منازل میشدند و به مردم یورش میبردند، این گروه در کوچههای شهر گشت زنی کرده و هرگاه زن زیبا رویی را میدیدند میگفتند که این زن از آن ما است. به دلیل ظلم و ستم آلخلیفه، در آن زمان بسیاری از مردم بحرین به خرمشهر، قطیف و بصره مهاجرت کردند. تاریخ این حوادث به ثبت رسیده و مکتوب شده است.
گفته میشود که در بحرین به طور میانگین هر 10 سال یکبار یک انقلاب مردمی گسترده علیه آلخلیفه به راه افتاده است، اولین انقلاب مردمی این کشور چگونه شکل گرفت؟
در سال 1919 انتفاضه غواصها به راه افتاد زیرا حقوق این قشر پایمال شده بود، پس از آن در سال 1952جنبش هیئت عالی اجرائی آغاز شد که در آن سنیها و شیعیان با یگدیگر ائتلاف کردند، این جنبش مقارن بود با انقلاب 1952در مصر (انقلاب جمال عبدالناصر)، این جنبش از سوی آلخلیفه سرکوب شده و رهبران آن از جمله "عبدالرحمن باکر" به جزیره "سنت هیلان" تبعید شدند.
در سال 1964 نیز ملی گراها و نیروهای راست گرا دست به انقلاب زدند، همچنین در سال 1971 کمونیستها و لائیکها نیز دست به انقلاب زدند، سال 1981 و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شهادت شهید صدر در عراق مردم بحرین بار دیگر دست به یک انقلاب گسترده زدند.
در سال 1994 بر اثر بازداشت شیخ علی سلمان انتفاضه دهه 90 آغاز شد، در پایان نیز در تاریخ 14 فوریه 2011 انقلاب کنونی بحرین که به انقلاب لولوه نیز شهرت دارد آغاز شد.
ظلم در بحرین هیچگاه پایانی ندارد و به همین دلیل کشور ما به طور متوسط هر 10 سال یکبار شاهد به راه افتادن یک انقلاب مردمی بزرگ است.
فرآوری: طاهره رشیدی بخش سیاست تبیان
منابع : اسلام تایمز / الف
مطالب مرتبط:
رسوایی آل خلیفه؛ از حضور در "آیپک"