فلسفه ی روزه در شعر

سخنان بهروز یاسمی ( شاعر) ، درباره انعکاس رمضان در شعر فارسی.

تمامی اتفاقات معنوی بخصوص مناسبت‌ها و مراسم‌ مذهبی در شعر کلاسیک بسیار موثر است. همه‌ شعردوستان اتفاق نظر دارند که شعر بازتاب تحولات درونی شاعر است و شعر کلاسیک بویژه غزل یک وجه درونی خاص دارد. از این نظر طبیعتا هر اتفاقی در بیرون شاعر بر درون او تاثیر می‌گذارد و در شعر او بازتاب خواهد داشت.
فلسفه‌ روزه در شعر
مولانا می‌گوید «این دهان بستی دهانی باز شد / تا خوردنده لقمه‌های راز شد / لب فرو بند از طعام و از شراب/ سوی خوان آسمانی کن شتاب»؛ این ابیات به معنای آن است که به جز بحث نخوردن خوراک و نیاشامیدن، یک بحث جدا وجود دارد که بر بخش فراجسمی دلالت می‎کند. اگر روزه‌دار با فلسفه‌ این ماه و آداب دینی سازگار باشد، طبیعتا لقمه راز دهان او را می‌بندد. در این شعر شاعر تمام این مفاهیم را متجلی می‌کند.
اگر شعر تجلی احساس، افکار و نگاه شاعر باشد و ماه رمضان بر شاعر تاثیر روحی بگذارد، این تاثیر بر جان شاعر در شعر بروز می‌کند و دیده می‌شود. مولوی می‌گوید: «گر تو انبان ز نان خالی کنی / پر ز گوهرهای اجلالی کنی»؛ همین گوهر اجلالی در شعر خودش را نشان می‌دهد. هر چیزی که به درون شاعر برگردد، تجلی‌اش در شعر دیده می‌شود.

ماه رمضان یکی از ماه‌هایی است که در ذهن و روح شاعر تاثیر می‌گذارد. در گذشته عرفا به چله‌نشینی و ریاضت عادت داشتند، به طوری که مولانا می‌گوید: «ریاضت‌کش به بادامی بسازد». به جز آداب دینی رمضان، همین دم فروبستن یک نوع ریاضت کشیدن است. قدیمیان ریاضت را به جان می‌خریدند تا در شعر و سخن‌شان بازتاب داشته باشد.
نشانه‌های رمضان در شعر
زمانی که شاعر به المان تزکیه نفس ارجاع داده می‌شود، این تزکیه ذهن و زبان شاعر را به سمت المان معنوی و توصیه تربیتی هدایت می‌کند. پاکی روح، بی‌توجهی به دنیا، درک وضعیت گرسنگان و تشنگان المان‌هایی هستند که از فلسفه‌ خود روزه‌داری می‌آیند. آیا ما روزه می‌گیریم تا تنها چشم از جلوه‌های چرب و شیرین دنیا ببندیم؟ خیر؛ باید بر دیگران هم واقف شویم. روزه‌دار واقعی به گرسنگی و تشنگی دیگران نیز توجه می‌کند و از اسراف می‌پرهیزد. چشم بستن بر حرص و آز و دنیا، جلوه‌ای روشن‌تر از روزه‌داری را نشان می‌دهد.
تمام افرادی که روزه می‌گیرند، این مفاهیم را می‌فهمند؛ اما شاعر این احساسات را بروز می‌دهد. این بدین معناست که دیگران نمی‌توانند حس‌ها را منتقل کنند، افراد معمولی شعر را تنها می‌بینند و همذات‌پنداری می‌کنند و از لذت شعر استفاده می‌کنند.