محاسبه میزان نفقه زن و فرزندان

نفقه چیست؟
نفقه عبارت است از همه‌ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن، از قبیل، مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج زن به واسطه‌ی نقصان یا مرض. نیازهای زن در حدود وضعیت و شأن او با امثال وی سنجیده می‌شود. به عنوان مثال خانواده و وضعیت مادی پدر و نحوه‌ی زندگی و هیأت وی در زمان قبل از ازدواج و شغل وی ملاک عمل قرار می‌گیرد.
 
آیا در ازدواج موقت نفقه برای خانم شاغل محاسبه می شود؟
در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر اینكه شرط شده یا آنكه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد. بدین ترتیب، برای مقرر نمودن نفقه در این نوع ازدواج، ناگزیر بایستی بین طرفین قرارداد خصوصی بسته شود، ضمن عقد دیگری شرط شود و یا حداكثر اینكه، به قول قانون مدنی، عقد مبنی بر آن جاری شده باشد. یعنی، در مذاكرات پیش از عقد و توافق بر روی آن، عقد ازدواج موقت منعقد گردیده باشد، یا مدت آن قدر طولانی باشد كه به طور ضمنی التزام به پرداخت نفقه به روشنی از آن فهمیده شود. مانند اینكه، ازدواج موقت 99 ساله بوده و زن و شوهر با یكدیگر زندگی مشترک و درازمدت داشته باشند و در صورت بودن حق نفقه محاسبه آن بر عهده دادگاه می باشد.
 
میخواستم بدونم نفقه هر یک از فرزندان چقدر است ؟
نفقه بستگی به وضعیت مالی شخصی دارد که نفقه بر عهده او است و میزان مشخصی ندارد. عملاً توسط کارشناس نفقه تعیین می شود.

آیا اگر زن منزل را ترک کند به وی نفقه تعلق می گیرد؟
شرایط پرداخت نفقه به عدم ترک منزل از سوی زن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: زن باید در منزلی که شوهر فراهم کرده است، سکونت کند. زوج هم وظیفه دارد که در حد توان خود منزلی مستقل و متناسب با شئون زوجه فراهم کند. اگر این شرایط فراهم بود ولی زن منزل شوهر خود را ترک کرد، در این صورت نمی‌تواند مطالبه نفقه کند. البته یک استثنا در این خصوص وجود دارد؛ در واقع اگر این منزل از جنبه شئون اجتماعی مطابق حال زن باشد اما به سر بردن در آن منزل احتمال ضرر و زیان شرافتی یا بدنی (آزار و اذیت) برای زوجه به‌وجود آورد، خروج او از منزل «نشوز» و نافرمانی محسوب نمی‌شود و نفقه تا زمان برطرف شدن مشکل به وی تعلق خواهد گرفت.
زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شود. اگر بودن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد، زن می‌تواند مسکن جداگانه تعیین کند و در صورت ثابت شدن احتمال ضرر مزبور، دادگاه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و تا زمانی که زن در بازگشتن به منزل مشترک، معذور است نفقه بر عهده شوهر خواهد بود. 

یک زن چگونه می تواند نفقه ایام گذشته خود را مطالبه کند؟
فقط با ارایه دادخواست حقوقی می تواند آن را دریافت کند. به این منظور، زوجه پس از خرید دو نسخه دادخواست، باید خواسته خود را در آنها قید کند و چون دعوای نفقه مالی است به میزان مبلغ مورد مطالبه، تمبر الصاق و آن را به دادگاه خانواده تقدیم کند. وی می تواند در دادخواست خود هزینه دادرسی را نیز مطالبه کند. در صورت عدم توانایی مرد به پرداخت نفقه یا اینکه به هیچ طریقی نتوان مرد را مجبور به پرداخت نفقه کرد، زن می تواند دادخواست طلاق دهد.

 شرایط دریافت نفقه در عقد موقت چیست؟
در صورتی که زنی به عقد موقت مردی درآید، نفقه به وی تعلق نمی گیرد مگر اینکه آنان توافق به پرداخت نفقه کرده باشند. در این خصوص قانونگذار  می گوید که در عقد انقطاع، زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده یا آن که عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.

در صورت عدم تمکین زن نفقه از او ساقط می شود یا مهریه؟
با توجه به این که در صورت عدم تمکین زوجه، دادخواست از ناحیه زوج در دادگاه مطرح می گردد و بنابراین صدور حکم به تمکین کاشفیت از عدم تمکین زوجه، از زمان تقدیم دادخواست داشته و در نتیجه از زمان تقدیم دادخواست نفقه به زوجه تعلق نمی گیرد ولی مهریه به وی تعلق می گیرد.

آیا در عدّه طلاق مرد باید به زن نفقه بدهد؟
فقط در طلاق رجعی که زن تکلیف به اسکان در محل زندگی شوهر را دارد نفقه به او در دوران عدّه تعلق می گیرد و اگر بعد از صدور حکم طلاق حاضر به حضور در محل زندگی زوج نباشد نفقه ای به وی تعلق نمی گیرد و در طلاق از نوع بائن که زن تکلیف به حضور در منزل زوج نداشته نفقه ای در دوران عدّه به زن تعلق نمی گیرد.

چگونه می توان ثابت کرد که به زوجه نفقه پرداخت شده، در صورتی که هیچ رسیدی از آن نداشته باشد؟
صرفاً با اقرار زوجه یا شهادت شهود والا برای پرداخت نفقه می بایست دلیل و مدرک داشته باشد. چنانچه زوجه در منزل زوج زندگی نماید اصل بر دریافت نفقه است. در صورت، قول زوج و با قسم، زن باید دلیلی ارائه نماید که علیرغم حضورش در منزل شوهر نفقه ای از وی دریافت نموده است ولی اگر زوج غایب و در خانه نباشد و یا این که زن را از منزل مشترک اخراج نموده باشد. در اینجا قول، قول زن است با قسم وی و مرد باید مدرکی ارائه کند که علیرغم نبودن در منزل یا اخراج زن ولی نفقه وی را پرداخته است.
 
سقف نفقه زن و فرزند چه قدر است. وقتی پدری تمام خرجی زن و فرزندش را داده ولی رسید ندارد چه کار می تواند بکند؟ آیا در این مورد حبس هم در نظر گرفته شده است؟
در قانون سقفی برای نفقه تعیین نشده بلکه موکول به عرف و تشخیص دادگاه گردیده که با رعایت شأن و نیازهای اولیه زندگی و در مواردی جلب نظر کارشناس تعیین می شود. در هر صورت با رعایت اصل عدم اثبات پرداخت نفقه با مدعی آن (زوج) است. در مورد زندان نیز هم از لحاظ حقوقی و هم کیفری (ترک نفقه) زندان وجود دارد. در میزان نفقه زوجه همه نیازهای زن در حد متعارف مورد لحاظ قرار می گیرد. به این توضیح که در تعیین میزان نفقه نیاز زن مورد نظر قانونگذار است و نه وضعیت مالی مرد ولی در تعیین میزان نفقه فرزندان صرفاً به قدر رفع حاجت از فرزند و با در نظر گرفتن درجه استطاعت پدر مورد نظر مقنن است.

---

منبع: پرسش و پاسخ های عمومی مشاوره حقوقی مرکز مشاوره تبیان